Prawidłowo gojąca się rana przechodzi przez kolejno następujące po sobie etapy: hemostazy, zapalenia, proliferacji i przebudowy. W ranach przewlekłych ten przebieg jest zaburzony i zatrzymuje się na jednej z faz przez dłuższy czas. O ranie przewlekłej mówimy wtedy, gdy proces gojenia nie zakończył się po upływie 4-8 tygodni w zależności od rozległości rany. Rany przewlekłe są najczęściej wynikiem toczących się chorób np. nieuregulowana cukrzyca, choroby niedokrwienne kończyn dolnych, długotrwałe unieruchomienie.
Przy prawidłowej pielęgnacji oraz zastosowaniu zasad TIME można doprowadzić do wygojenia rany i zmniejszenia cierpienia chorego. Zasady TIME zostały wprowadzone przez Europejskie Stowarzyszenie Leczenia Ran jako skrót od angielskiego
- Tissue debridement – czyli usunięcie tkanki martwiczej w ranie
- Infection and/or inflammation – kontrola zakażenia i/lub zapalenia
- Moisture balance – wilgotne środowisko w ranie
- Edge of the wound, epithelium – brzeg rany, naskórek.
- Przechodząc przez etapy gojenia według TIME cały proces przebiega szybciej.
Pierwszy etap osiągamy przez mechaniczne, autolityczne lub enzymatyczne oczyszczenie rany z tkanek martwiczych. Efekt oczyszczenia daje zastosowanie narzędzi chirurgicznych, maści lub żeli (np. Medisorb G) oraz przez zastosowanie larw muchy (Lucilia sericata). Oczyszczenie rany z tkanek martwiczych ogranicza możliwość powstania infekcji oraz znosi mechaniczną barierę dla namnażania nowych tkanek.
Drugi etap, czyli kontrola infekcji i/lub zapalenia polega na tym, aby utrzymywać drobnoustroje na poziomie pozwalającym na autolizę tkanek martwiczych i powstrzymanie rozwoju bakterii chorobotwórczych takich jak pałeczka ropy błękitnej, gronkowiec złocisty, grzyby chorobotwórcze lub inne. Kontrolowany proces zapalny sprzyja gojeniu. Efekt ten można osiągnąć przez zastosowanie środków antyseptycznych np. Octenisept, Prontosan, preparaty zawierające zjonizowane srebro np. Medisorb R Ag, Medisorb P SILVER.
Wilgotne środowisko w ranie sprzyja namnażaniu nowych tkanek w myśl zasady życie rozwija się w wodzie. Utrzymywanie wilgotnego środowiska w ranie przyspiesza gojenie. Należy też kontrolować poziom wilgoci i stosować opatrunki pochłaniające nadmiar wysięku, ale zachowujące pewien poziom wilgotności dla optymalizacji procesu namnażania komórek oraz zachowania macierzy pozakomórkowej. Idealne do kontroli wilgotności w ranie są opatrunki hydrokoloidowe np. Medisorb H, pianki poliuretanowe np. Medisorb P PLUS, Medisorb P PLUS ADHESIVE lub opatrunki alginianowe np. Medisorb A.
Ostatnim etapem zasad TIME jest proces epitelizacji, czyli naskórkowania. Rozpoczyna się od brzegów rany (edges) i stopniowo pokrywa całą ranę. Wytworzony nowy naskórek wymaga delikatnej ochrony, która zapewnia wymianę gazową “oddychanie” i jednocześnie zabezpiecza go przed uszkodzeniem. Doskonale nadają się do tego folie poliuretanowe, które są ultra cienkie, elastyczne i paroprzepuszczalne np. Medisorb F, a we wczesnej fazie epitelizacji, kiedy naskórek znajduje się tylko na brzegu rany można zastosować opatrunki hydrokoloidowe np. Medisorb H.
Proces gojenia rany przewlekłej powinien być wspierany przez działania niwelujące wpływ chorób towarzyszących, sprzyjających powstawaniu ran przewlekłych. Ważne jest prowadzenie leczenia cukrzycy, chorób niedokrwiennych oraz szeroko pojęta profilaktyka. Uruchamianie pacjentów długotrwale unieruchomionych np. po zabiegach ortopedycznych, częsta zmiana pozycji pacjentów leżących. Przy zachowaniu odpowiedniej diety, ruchu oraz pielęgnacji tych części ciała, które są szczególnie narażone na powstawanie ran można osiągnąć satysfakcjonujący poziom aktywności.